O SNPL > Lista członków SNPL >

9.12.2020

In memoriam

Zbigniew Oziewicz

(22.08.1941–8.12.2020)

Foto Mieczysław Mielunas

W nocy z 7 na 8 grudnia 2020 roku, po ciężkiej chorobie, zaatakowany przez COVID-19, zmarł w Meksyku Profesor dr habil. Zbigniew Oziewicz, członek Stowarzyszenia Naukowców Polaków Litwy.

Urodził się̨ 22 sierpnia 1941 roku w Wilnie. Rodzice – absolwenci Uniwersy-
tetu Stefana Batorego w Wilnie: Ojciec Franciszek – magister matematyki, Matka Zofia z domu Kwass – magister fizyki. Dziadek Antoni Oziewicz – ziemianin w Rymszańcach na północ od Święcian, babcia Emilia z Januszew-
skich rodem również ze Święciańskiego. W Święcianach mieszkali pradziad-
kowie Oziewiczowie, uczył się w gimnazjum Ojciec przed wstąpieniem do Uniwersytetu. W końcu kwietnia 1945 r. rodzina otrzymała skierowanie na ewakuację do Polski. Niespełna czteroletni Zbigniew, jego młodszy brat Marian i pięciomiesięczna siostra Barbara z rodzicami, z dziadkiem Antonim i babcią Emilią w tułaczce dotarli do Inowrocławia, gdzie ojciec wreszcie znalazł mieszkanie i pracę nauczyciela.

Wybitnie uzdolniony Zbigniew poniekąd zsyntezował dar fizyczno-matema-
tyczny matki i ojca, gdyż w 1964 roku otrzymał dyplom magistra fizyki mate-
matycznej z wyróżnieniem na Uniwersytecie w St. Petersburgu (byłym Leningradzie), w 1970 roku na Uniwersytecie we Wrocławiu uzyskał stopień doktora summa cum laude, a w 1985 roku na tym że Uniwersytecie – habili-
tację. Te coraz wyższe stopnie naukowe znamionowały coraz głębsze wtajem-
niczenie w fizykę matematyczną i jej zastosowania w modelowaniu muonów i atomów muonowych. Rozprawa habilitacyjna została nagrodzoną przez Polską Akademię Nauk.

Od 1965 r. - pracownik naukowy Instytutu Fizyki Teoretycznej Uniwersyte-
tu Wrocławskiego, w latach 1967-1969 delegowany ze stypendium do Insty-
tu Badań Jądrowych w Dubnej k. Moskwy, po obronie doktoratu do 1977 sta-żysta naukowy, m.in. na uniwersytetach w ZSRS, Szwecji, Szwajcarii i Belgii, od 1992 prof. nadzw. Uniwersytetu Wrocławskiego, wizytujący profesor w University in Pennsylwania State (1991-1992), Texas University at San Antonio (2008, 2011), i wreszcie najbardziej stałe stanowisko - profesora zwyczajnego (full professor) przyznał Universdad Nacional Autonama de Mexico (od 1993 r.). 
Jego prace naukowe objęły zaawansowane rozdziały matematyki i fizyki teoretycznej: Stosowana teoria kategorii. Stosowana algebra homologiczna. Struktury algebraiczne. Logika kategorii. Algebry: Frobeniusa, Grassmanna, Clifforda, Nijenhuisa-Richardsona. Moduły Lie’go. Grafy grafów. Kategorie wielokrotne. Edukacja matematyczna. Konceptualny kategoryczny rachunek różniczkowy i całkowy, bez teorii granic. Niekomutacyjna geometria różnicz-kowa. Konceptualna mechanika kwantowa bez struktur Hilberta. Logika kwantowa i komputer kwantowy. Podejście do teorii względności z pozycji algebry homologicznej jako teorii rywalizującej.

Wyniki badań są zawarte w ponad stu publikacjach naukowych, w znacznej części dostępnych w sieci. Był również̇ redaktorem naukowym lub członkiem międzynarodowych komitetów redakcyjnych lub doradczych wielu czasopism, jak np. Advanced in Applied Clifford Algebras; Journal of Generalized Lie Theory and Applications; Algebras, Groups and Geometries; Journal of Physical MathematicsHadronic Journal i innych.

Od 2012 r. jest vice-koordynatorem Centrum Zaawansowanych Otwartych Studiów Algebr Clifforda C.A.I.R.O.S. w Tuluzie, od 2010 r. – członkiem Telesio - Galilei Academy of Science, członkiem komitetu do spraw oceny fizyczno-matematycznych projektów badawczych w Meksyku i wielu towa-rzystw naukowych, m.in. Towarzystwa Matematycznego i Towarzystwa Fizycznego w Meksyku, i Światowej Federacji Uczonych. Pod Jego przewod-nictwem odbyły się coroczne międzynarodowe warsztaty matematyczne w serii Applied Category Theory, Graph-operad-Logic (2001-2013, Meksyk). 

Uczestniczył w radzie programowej Międzynarodowej Konferencji “Nauka a jakość życia” w Wilnie, promując otwartość nauki i wolność myśli twórczej.
W tym że duchu promował tezy doktorskie i magisterskie swoich licznych wychowanków w Graduate School in Mathematics and Mathematical Physics in Mexican University UNAM.

Jego absolutnie oryginalne “buntownicze” podejście do studiów matematyki poznali również studenci kierunku informatyka na Wydziale Ekonomiczno-Informatycznym w Wilnie – filii Uniwersytetu Białostockiego: podejmując trud przyjazdu na wykłady w semestrze zimowym 2015/16 roku akademic-kiego Profesor poniekąd złożył hołd mieszkańcom Jego rodzinnej Ziemi Wileńskiej.

Był do końca wrażliwy na wszelkie ograniczenia wolności obywatelskich i su-werenności narodów. Według danych Instytutu Pamięcu Narodowej, w 1980 roku był zatrzymany przy próbie rozpowszechnienia w kinie ulotki zawierają-cej “postulaty strajkujących robotników Wybrzeża oraz nawołujące do solida-rności i zdecydowanej walki, która miałaby doprowadzić do ustępstw władz".

Od 07.10.1982 do 04.12.1982 został internowany we Wrocławiu, osadzony w Grodkowie. Od 2 03 1984 roku znów osadzony prawie na pół roku w areszcie śledczym we Wrocławiu. Nota bene, w więzieniu napisał dysertację habilita-cyjną, nie mając do dyspozycji nic, prócz ołówka i papieru. Za “stworzenie wa-runków do pracy naukowej” napisał w dysertacji podziękowanie naczelnikowi więzienia i ten zgodził się przekazać ją do Uniwersytetu. Dyrektor Instytutu Fizyki Teoretycznej Jan Łopuszański wszczął ten niezwykły przewód habilita-cyjny, który odbył się pomyślnie. Ze strony SB jednak nastąpiło zastrze-żenie wyjazdu za granicę do 5 sierpnia 1988 roku. 

Zbigniew Oziewicz był członkiem Rady podziemnej “Solidarności Walczącej”, której głównym celem było dołożenie starań o wypędzenie z Polski Armii Czerwonej, jak również podtrzymywanie dążeń Litwy i Ukrainy do niepodległości.

W 25. rocznicę powstania „Solidarności Walczącej”, 15 czerwca 2007 r. z rąk Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego otrzymał Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, a 27 czerwca 2016 r. – nadany przez Prezydenta RB Andrzeja Dudę Krzyż Wolności i Solidarności. 

Ostatni raz odwiedził Wilno i miejscowości rodzinne w końcu czerwca 2019 roku, uczestnicząc w Międzynarodowej Konferencji “Nauka a jakość życia”.

Cześć Jego pamięci

14-16.10.2022

Filia UwB
w Wilnie

Strona powstała dzięki: