Rocznik SNPL >>

Rocznik SNPL, Tom 21A

Okładka Rocznika 2021A

Prezentowana publikacja Przesłanki i reminiscencje uchwalenia Konstytucji 3 Maja. Uwarunkowania polityczno-prawne i kulturowe jest monografią zbiorową a równocześnie częścią naukową periodyku Stowarzyszenia Naukowców Polaków Litwy – „Rocznika SNPL” za 2021 rok (Tom 21A). Redaktorzy „Rocznika SNPL” postanowili uzasadnić wybór takiej, a nie innej formy publikacji.

Międzynarodowa interdyscyplinarna konferencja naukowa zorganizowana przez Stowarzyszenie Naukowców Polaków Litwy miała na celu uczczenie 230. rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 Maja – Ustawy Rządowej reformującej ustrój polityczny Rzeczypospolitej oraz rozszerzającej w różnym zakresie prawa obywatelskie na wszystkie stany ówczesnego państwa polsko-litewskiego. Uczestnicy obrad omówili zagadnienia związane z genezą i tradycją polskiego konstytucjonalizmu, wyprzedzającego podobne uregulowania prawno-ustrojowe w państwach cywilizacji europejskiej końca XVIII wieku. W swoich badaniach odnieśli się również do kwestii zasadniczych, jakimi były reforma oświaty nakierowanej na kształcenie społeczeństwa obywatelskiego, reforma administracyjna centralna i samorządowa. Ważną badaną kwestią była także nowa, również obywatelska, powinność zwiększania bezpieczeństwa narodowego w relacjach z mocarstwami ówczesnej Europy oraz formowanie świadomości narodowej jednoczącej mieszkańców wieloetnicznej Polski w duchu współodpowiedzialności za losy wspólnego państwa. Rozważano ponadto nad historycznym znaczeniem tego XVIII-wiecznego aktu ustrojowego dla wspólnej pamięci narodów – spadkobierców ówczesnej unii. Z tej pamięci czerpiemy dzisiaj wzorce dla współpracy współczesnych wolnych państw i narodów Europy Środkowej – jako kontynuatorów i właśnie spadkobierców tej nowoczesnej idei wolności, sprawiedliwości i mądrego współdziałania.


Strony tytułowe     s. i–iv

Spis treści     s. v

Table of Contents     s. vii

Wstęp     s. ix–x

Wprowadzenie     s. xi–xix


PRAWNO-POLITYCZNE PRZESŁANKI I REMINISCENCJE UCHWALENIA KONSTYTUCJI 3 MAJA     s. 1

ARTUR ŁAWNICZAK
Czy Konstytucja 3 Maja była pierwszą europejską ustawą zasadniczą?     s. 3–19

ŁUKASZ MAJEWSKI, KATARZYNA NOSEK
Konstytucja 3 Maja. Próba zmiany ładu politycznego I RP – spóźniona czy za mało radykalna     s. 21–31

GRZEGORZ P. SŁOWIK, JAROSŁAW GŁUSZEK
Unia czy państwo unitarne? Dylematy twórców Konstytucji 3 Maja wobec relacji Korony i Wielkiego Księstwa Litewskiego     s. 33–46

ADAM CHAJEWSKI
Zaręczenie Wzajemne Obojga Narodów – trwałość i dramat wypowiedzenia     s. 47–64


EDUKACYJNE PRZESŁANKI I REMINISCENCJE UCHWALENIA KONSTYTUCJI 3 MAJA     s. 65

KATARZYNA DORMUS
Sejm Czteroletni wobec problemów oświaty i wychowania     s. 67–81

DANUTA KAMILEWICZ-RUCIŃSKA
Komisja Edukacji Narodowej i Konstytucja 3 Maja – wpływ reform na współczesną oświatę polską na Litwie     s. 83–101

KAROLINA WALANCIK
Prawo do edukacji w kontekście unormowań prawnych polskiego konstytucjonalizmu     s. 103–114


PAMIĘĆ O UCHWALENIU KONSTYTUCJI 3 MAJA     s. 115

BEATA KURYŁOWICZ
Językowy obraz Konstytucji 3 Maja w mowach okolicznościowych wygłoszonych w setną rocznicę jej uchwalenia     s. 117–130

KATARZYNA KOŚCIEWICZ
Pisarze polscy wobec Konstytucji 3 Maja – echa rocznicowe 1891 roku w literaturze dokumentu osobistego     s. 131–145

HENRYKA ILGIEWICZ
Obchody Święta Konstytucji 3 Maja w międzywojennym Wilnie     s. 147–166


INDEKS NAZWISK     s. 167–172


14-16.10.2022

Filia UwB
w Wilnie

Strona powstała dzięki: