Święta Bożego Narodzenia zawsze są okresem refleksji i zadumy, podsumowaniem zysków i strat, Nowy Rok zaś – zawsze jest zwiastunem nowego: nadziei, nowych planów i zamierzeń, nowych przyjaciół.
6 stycznia 2016 r. w Domu Kultury Polskiej w Wilnie odbyło się spotkanie świąteczne członków i sympatyków Stowarzyszenia Naukowców Polaków Litwy. W spotkaniu wziął udział Radca-Minister Konsul Generalny RP w Wilnie Stanisław Cygnarowski. Byli obecni również przedstawiciele mediów wileńskich oraz zespół „Evviva l’arte” studentów polonistyki Litewskiego Uniwersytetu Edukologicznego.
Spotkanie zagaił prezes SNPL prof. dr Henryk Malewski, który serdecznie przywitał zebranych, złożył krótkie życzenia świąteczne oraz niezwłocznie przekazał „pałeczkę sztafety” dla zespołu „Evviva l’arte”, który staropolską tradycją swoje wystąpienie rozpoczął od najbardziej znanych kolęd, sala zaś stopniowo włączyła się do wspólnego śpiewania.
„Każda organizacja pozarządowa żyje dopóty, dopóki ma w swoich szeregach osoby nieobojętne, niezamykające się w swoim własnym życiu zawodowym i prywatnym, pragnące zrobić coś pożytecznego dla swojej społeczności. Takich osób mamy niemało. Pragnę podziękować tu także wszystkim zebranym za uczestniczenie w działalności naszego Stowarzyszenia” – powiedział Henryk Malewski. Prezes SNPL podkreślił, że ubiegły rok był rokiem owocnym, ale wymagało to dużego wysiłku od członków Stowarzyszenia i w pierwszej kolejności od członków Zarządu.
Okazją do dokonania szczegółowego podsumowania działalności SNPL będzie walne zebranie, które się odbędzie w kwietniu b.r., natomiast obecnie warto wymienić kilka znaczących osiągnięć SNPL na przestrzeni ostatnich miesięcy.
Stowarzyszenie od września 2014 r. ma nowy Statut, który przewiduje różne formy uczestnictwa w jego działalności. W nowym Statucie przewidziano nadawanie godności Członka Honorowego SNPL. Na mocy uchwały Zarządu ta godność została nadana osobom wielce zasłużonym dla powstania i rozwoju SNPL: Profesorom Ewaldowi Pacowskiemu i Edwardowi Szpilewskiemu. Obecnemu na spotkaniu prof. dr. hab. Edwardowi Szpilewskiemu prezes SNPL prof. dr Henryk Malewski wręczył dyplom Członka Honorowego SNPL. Prof. Edward Szpilewski podzielił się swoimi wspomnieniami z czasów tworzenia SNPL.
SNPL jako stowarzyszenie skupiające naukowców w pierwszej kolejności prowadzi działalność stricte naukową. Jedną z jej form jest organizowanie konferencji. Znaczącym wydarzeniem (nie tylko dla SNPL) była międzynarodowa konferencja naukowa o prawach językowych mniejszości narodowych, o której wiele pisano w mediach. Na obradach tej konferencji byli obecni nie tylko posłowie reprezentujący mniejszość polską w Sejmie RL (wiceprzewodniczący Sejmu Republiki Litewskiej Jarosław Narkiewicz i poseł Józef Kwiatkowski), przedstawiciele Ambasady RP w Wilnie (między innymi Konsul Generalny RP Stanisław Cygnarowski) oraz działacze polskich organizacji pozarządowych z Litwy i Polski (w tym także Prezes Fundacji Pomoc Polakom na Wschodzie Janusz Skolimowski), lecz też wysocy urzędnicy litewscy: dyrektor Departamentu Mniejszości Narodowych przy Rządzie RL dr Vida Montvidaitė, Przewodnicząca Rady Wspólnot Narodowych Litwy doc. dr Galina Miškinienė, przedstawiciele Państwowej Komisji Języka Litewskiego oraz Rzecznik Równych Praw Obywatelskich. Prelegentami byli wysokiej rangi naukowcy światowi: prof. Lauri Hannikainen, prof. Eduardo J. Ruiz Vieytez, dr Fernand de Varennes i wielu innych. Pomysłodawcą i głównym organizatorem tej konferencji była dr Elżbieta Kuzborska, niemały wkład w jej przygotowanie i przeprowadzenie wnieśli dr Katarzyna Miksza i prof. Wojciech Stankiewicz. Przed konferencją pod auspicjami SNPL została wydana w języku angielskim książka z tekstami prelegentów konferencji dotyczącymi prawnej regulacji i praktyki stosowania prawa w dziedzinie używania języków mniejszości narodowych w wielu krajach. Redaktorem odpowiedzialnym tej publikacji była dr Elżbieta Kuzborska.
Oprócz wyżej wymienionej listopadowej konferencji SNPL, dzięki uprzejmości prof. Romualda Brazisa i USPV, uczestniczył jako współorganizator w XIX konferencji „Nauka a jakość życia”. Obecnie Stowarzyszenie przygotowuje się do kolejnej konferencji naukowej „Mniejszości narodowe – szansą, wyzwaniem czy zagrożeniem bezpieczeństwa narodowego?”, która odbędzie się 28-30 kwietnia 2016 r. Informacja o niej jest zamieszczona na stronie internetowej SNPL i w Roczniku. Prof. R. Brazis nie tylko powiadomił zebranych o jubileuszowej XX konferencji „Nauka a jakość życia”, która ma się odbyć 24-27 czerwca 2016 r., lecz też przedstawił retrospektywę tych konferencji i podkreślił ich znaczenie dla umacniania jedności rozproszonej inteligencji polskiej na Litwie.
Tom 15 Rocznika SNPL ukazał się zgodnie z planem w 2015 roku dzięki wsparciu finansowemu Wydziału Konsularnego Ambasady RP oraz dzięki wytężonej pracy naszych kolegów. Należało załatwić nie tylko sprawy formalne związane z wydaniem Rocznika, lecz też dokonać wstępnej oceny nadesłanych tekstów, ich redakcji językowej przed wysłaniem do recenzji oraz po poprawkach naniesionych przez autorów po recenzjach, następnie zmakietować i jeszcze raz poddać korekcie językowej. Na przekazaniu zmakietowanego Rocznika do drukarni praca się nie kończyła, gdyż trzeba go jeszcze raz przejrzeć. Ten trud podjęli Henryk Malewski, Barbara Dwilewicz, Krystyna Łapin i Mirosław Szejbak. Wszyscy pracują zawodowo, mają również wiele innych obowiązków, zatem do pracy nad Rocznikiem często pozostawały im tylko późne wieczory i noce. Redakcji streszczeń w języku angielskim i litewskim dokonały dr Jolanta Rzegocka i Monika Bogdziewicz. Należy podkreślić, że Rocznik SNPL został wpisany do bazy danych i otrzymał Index Copernicus – informacja ta jest zawarta w Słowie od Redakcji Rocznika 2015. Tom 15 Rocznika SNPL został wręczony wszystkim obecnym na tym spotkaniu.
Oprócz Rocznika SNPL i tomu z materiałami konferencyjnymi pod redakcją dr Elżbiety Kuzborskiej w 2015 r. pod auspicjami SNPL ukazała się książka Z. Gębołysia „Bibliografia druków w języku polskim wydanych na Litwie od 1944 do 2014 r.”. SNPL udzielił wsparcia finansowego na wydanie monografii dr hab. Henryki Ilgiewicz o Bibliotece Wróblewskich. W ubiegłym roku ukazała się monografia dr Katarzyny Mikszy. Sukcesem zakończył się proces habilitacyjny koleżanki Małgorzaty Runiewicz-Wardyn. Szereg osób otrzymało tytuły pedagogiczne. Należy wspomnieć o jeszcze jednym miłym dla Stowarzyszenia akcencie – 11 listopada 2015 r. z okazji rocznicy Niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej prof. Bogusław Grużewski za aktywny udział w umacnianiu współpracy polsko-litewskiej i osiągnięcia naukowe z rąk Ambasadora RP otrzymał przyznany przez Prezydenta RP Złoty Krzyż Zasługi.
Podczas spotkania dr hab. Henryka Ilgiewicz dokonała prezentacji monografii „Biblioteka Państwowa im. Eustachego i Emilii Wróblewskich w Wilnie (1912-1939) oraz towarzystwa ją popierające” oraz zachęcała do badań nad bogatym dziedzictwem kulturowym.
Świąteczne spotkanie było również okazją do ogłoszenia wyników Konkursu na najlepszą pracę kwalifikacyjną (magisterską czy licencjacką) dotyczącą Wileńszczyzny, organizowanego przez SNPL. Serdeczne podziękowania należą się Konsulowi Generalnemu Stanisławowi Cygnarowskiemu i Konsul Monice Zuchniak-Pazdan za ufundowanie nagrody dla zwycięzcy. Mamy nadzieję, że konkurs ten stanie się tradycją i będzie promował nie tylko Wileńszczyznę, lecz też pozwoli większej grupie młodych osób zastanowić się nad wyborem ścieżki naukowej.
Przewodnicząca Komisji Konkursowej doc. dr Barbara Dwilewicz przypomniała zebranym o założeniach oraz celach Konkursu, poinformowała też o pracy Komisji, która kilkakrotnie się zbierała i oceniała prace magisterskie i licencjackie/bakalarskie. Spośród 22 prac nadesłanych na Konkurs wyłoniono zwycięzców:
- I miejsce zostało przyznane Marii Suskiej za pracę magisterską Aspiracje życiowe maturzystów z polskich szkół na Litwie napisaną pod kierunkiem prof. UKW dra hab. Romana Lepperta na Uniwersytecie Kazimierza Wielkiego w 2015 r.;
- II miejsce zostało przyznane Tomaszowi Bożerockiemu za pracę magisterską Kwestie państwowości Litwy oraz państwowej przynależności Wileńszczyzny w dokumentach dowództwa Armii Krajowej w latach 1939-1944 napisaną pod kierunkiem prof. dra hab. Alfonsasa Motuzasa na Litewskim Uniwersytecie Edukologicznym w 2015 r.;
- III miejsce ex aequo zostało przyznane:
- Bożenie Bukowskiej (Kieżun) za pracę bakalarską Osobliwości regionalne odmiany i użycia liczebników w polszczyźnie wileńskiej napisaną pod kierunkiem doc. dr Ireny Masojć na Litewskim Uniwersytecie Edukologicznym w 2014 r.;
- Julii Żibort za pracę licencjacką Rynek pracy miasta Wilna w okresie 1925-1937 napisaną pod kierunkiem prof. UwB dra hab. Jarosława Wołkonowskiego na Wydziale Ekonomiczno-informatycznym w Wilnie (Uniwersytet w Białymstoku) w 2014 r.
Zwycięzcy otrzymali dyplomy uznania oraz nagrody rzeczowe ufundowane przez Wydział Konsularny Ambasady RP w Wilnie, Stowarzyszenie Naukowców Polaków Litwy oraz Instytucję Użyteczności Publicznej Universitas Studiorum Polona Vilnensis.
Komisja Konkursowa postanowiła wyróżnić również prace licencjackie Justyny Skinder, Łucji Wojnicz, Grażyny Pożaryckiej i Ryszarda Borisa napisane na Wydziale Ekonomiczno-Informatycznym w Wilnie (Uniwersytet w Białymstoku) i wręczyć autorom dyplomy uznania. Obecnemu na spotkaniu Tomaszowi Bożerockiemu wręczono dyplom uznania i nagrodę rzeczową.
Przy filiżance herbaty parę godzin trwały wieczorne Rodaków rozmowy…
Zarząd SNPL
