Od Redakcji
Rok 2019 zostanie w naszej pamięci jako rok wielu ważnych i chlubnych jubileuszy, które w mniejszym lub większym stopniu dotyczyły naszej polskiej społeczności na Litwie, w tym również Stowarzyszenia Naukowców Polaków Litwy. Były to jubileusze ważne dla Europy, Polski i Litwy, takie jak: 450. rocznica zawarcia Unii Lubelskiej, 440. rocznica założenia Uniwersytetu Wileńskiego oraz 100. rocznica jego restytucji jako Uniwersytetu Stefana Batorego.
100. rocznicy utworzenia Uniwersytetu Stefana Batorego była poświęcona polsko-litewska konferencja naukowa, która odbyła się 5 grudnia 2019 r. w Sali Senatu Uniwersytetu Wileńskiego. Podobna konferencja, na większą skalę, odbyła się w październiku na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Konferencja wileńska została połączona z otwarciem wystawy „Uniwersytet Stefana Batorego 1919–1939”, przywiezionej z Torunia. W ramach wystawy można było obejrzeć również należącą do Muzeum Uniwersytetu Wileńskiego kolekcje insygniów rektorskich i dziekańskich, a także okolicznościowych listów gratulacyjnych od różnych instytucji i organizacji, pochodzących ze zbiorów Biblioteki UW.
Swoje 80-lecie w tym roku obchodził też Polski Uniwersytet na Obczyźnie. W tym roku obchodziliśmy 200. rocznicę urodzin Stanisława Moniuszki, kompozytora, dyrygenta, organisty, twórcy polskiej opery narodowej, którego los jest nierozerwalnie powiązany z Wilnem. Rok 2019 był także jubileuszowy dla Stowarzyszenia Naukowców Polaków Litwy, które obchodziło 30-lecie swojej działalności. Z tej okazji liczna grupa członków Stowarzyszenia została odznaczona przez władze Rzeczypospolitej Polskiej i Republiki Litewskiej. W październiku 2019 r. SNPL przekazało rotacyjne roczne przewodnictwo w Europejskiej Federacji Polonijnych Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych, która także miała swój mały jubileusz (15 lat istnienia). Stowarzyszenie Naukowców Polaków Litwy aktywnie uczestniczyło w różnych jubileuszowych imprezach i uroczystościach, w miarę swoich możliwości dołożyło kilka cegiełek do upamiętnienia tych szczególnych wydarzeń. Ważną imprezą zorganizowaną przez Stowarzyszenie Naukowców Polaków Litwy była VI Międzynarodowa Interdyscyplinarna Konferencja Naukowa pt. Od Unii Lubelskiej do Unii Europejskiej i … (aspekty historyczne, społeczno-polityczne, prawne i kulturowe). Pragniemy serdecznie podziękować Senatowi Rzeczypospolitej Polskiej, Stowarzyszeniu „Wspólnota Polska”, Fundacji „Pomoc Polakom na Wschodzie” oraz Ambasadzie RP na Litwie za wsparcie działań Stowarzyszenia (organizacji wspomnianej konferencji, wydania bieżącego tomu „Rocznika SNPL” etc.). Chcemy też wyrazić wdzięczność naszym przyjaciołom z Akademii Humanistycznej im. Aleksandra Gieysztora w Pułtusku (obecnie jest to „Akademia Finansów i Biznesu Vistula – Filia Akademia im. Aleksandra Gieysztora”), którzy w swoim piśmie naukowym „Społeczeństwo i Polityka” opublikowali szereg materiałów opracowanych na podstawie referatów wygłoszonych podczas kwietniowej konferencji w Wilnie. Serdeczne podziękowania kierujemy również do Departamentu ds. Mniejszości Narodowych przy Rządzie Republiki Litewskiej za wsparcie i merytoryczną współpracę. Dziękujemy serdecznie Kierownictwu i Pracownikom Domu Kultury Polskiej w Wilnie, którzy zawsze z dużą empatią wspierają działania Stowarzyszenia.
Szanowny Czytelniku!
Oddajemy w Twoje ręce kolejny, już 19, tom „Rocznika SNPL”. Z dużym zaangażowaniem realizujemy uchwalony przez Zarząd Stowarzyszenia ambitny plan systematycznego podnoszenia poziomu merytorycznego i edytorskiego naszego pisma. Realizacja tych celów nie byłaby możliwa bez wielu naukowców, którzy zdecydowali się na publikowanie swoich prac w tym tomie „Rocznika SNPL”. Poziom merytoryczny pisma zależy nie tylko od skrupulatnej pracy redaktorów i innych osób współpracujących przy jego wydaniu, lecz w dużym stopniu również od wnikliwej pracy dużego międzynarodowego zespołu Recenzentów, dzięki którym wzrasta poziom zamieszczanych publikacji. Składamy Im najserdeczniejsze podziękowania za zaangażowanie i bezinteresowną pomoc. Ta praca jest doceniana, gdyż czasopismo „Rocznik Stowarzyszenia Naukowców Polaków Litwy (ISSN: 1822–3915)” w 2019 r. pozytywnie przeszło proces ewaluacji ICI Journals Master List i uzyskało wskaźnik Index Copernicus Value (ICV) za rok 2018 w wysokości 65.37. Od roku 2014 mamy stały wzrost wskaźnika Index Copernicus Value (ICV). Wyznaczona ocena jest widoczna na liście czasopism ICI Journals Master List 2018 https://journals.indexcopernicus.com/search/formjml oraz w Paszporcie czasopisma „Rocznik SNPL” https://journals.indexcopernicus.com/search/details?id=640&lang=pl .
Spis treści
DZIAŁ NAUKOWY – ARTYKUŁY NAUKOWE s. 1
HENRYKA ILGIEWICZ
Relacje polsko-litewskie w przededniu odzyskania niepodległości w świetle dzienników i wspomnień działaczy wileńskich s. 3
MACIEJ WALKOWSKI
Europejskie i chińskie postrzeganie współpracy gospodarczej i politycznej w ramach formatu „16+1” s. 23
TERESA DALECKA, IRENA FEDOROWICZ
Poloniści Uniwersytetu Stefana Batorego wobec kwestii dotyczących mniejszości narodowych (1919–1939) s. 55
MATEUSZ NIEĆ
Idea europejska i unia polsko-litewska – konteksty historyczne i mitologiczne odniesienia s. 77
JOLANTA ZAŁĘCZNY
Pamięć o uniach polsko-litewskich w II Rzeczypospolitej. Wybrane przykłady świętowania rocznic s. 101
MARTA MILEWSKA
Unia lubelska i Unia Europejska w świetle obowiązujących podstaw programowych w polskich szkołach s. 119
TOMASZ BOŻEROCKI
Tradycja unii polsko-litewskiej w świetle dokumentów Armii Krajowej z lat 1939–1944 s. 161
MARCELI KOSMAN
W cieniu Uniwersytetu Stefana Batorego: Henryk Łowmiański i Juliusz Bardach, badacze dziejów Unii Jagiellońskiej s. 177
ZDZISŁAW J. WINNICKI
Ocena unii polsko-litewskich w piśmiennictwie białoruskim okresu pierwszej dekady suwerenności państwowej (1989–2001 r.) s. 195
DANUTA KAMILEVIČ-RUCIŃSKA
Tėvų vaidmuo ugdant vaikus Lenkijoje – nuo bajoriškojo auklėjimo iki nūdienos / Rola rodziców w kształceniu dzieci w Polsce – od wychowania szlacheckiego do współczesnego s. 225
TADEUSZ JUCHNIEWICZ, ARTUR ŁAWNICZAK
Wschodniosłowiańskie i zachodniosłowiańskie mniejszości narodowe w wybranych krajach UE s. 249
ALEKSANDRA SZYMAŃSKA
O znaczeniu Accursiusa i jego Glossa magna s. 273
EDWARD MALAK
Próba nawiązania sojuszu Polski i Litwy w latach 1938–1939 w relacji pułkownika Leona Mitkiewicza s. 293
DZIAŁ NAUKOWY – RECENZJE I OPINIE s. 361
MARCELI KOSMAN
Kresowa Atlantyda – początek drugiej dekady s. 371
HENRYKA ILGIEWICZ
Dwie edycje źródeł o polskich zesłańcach w Imperium Rosyjskim s. 389
NAUKOWCY Z WILEŃSZCZYZNY s. 399
MAŁGORZATA STEFANOWICZ, AGNIESZKA TARNOWSKA
Prof. Odon Bujwid – ojciec mikrobiologii polskiej s. 401
MARIA EMILIA ZAJĄCZKOWSKA-ŁOPATTO , HALINA KOBECKAITĖ
Akademikas Ananiaszas Zajączkowskis – karaimų bendruomenės pažiba (50-osioms mirties metinėms paminėti) / Akademik Ananiasz Zajączkowski – wyjątkowa osobistość społeczności karaimskiej (dla uczczenia 50. rocznicy śmierci) s. 423
KRONIKA SNPL s. 427
Protokół walnego zebrania SNPL (pierwszy termin) z dn. 26 kwietnia 2019 r. s. 429
Protokół walnego zebrania SNPL w drugim terminie – 15 maja 2019 r. s. 431
Sprawozdanie roczne (5) z działalności Zarządu SNPL (kwiecień 2018 r. – kwiecień 2019 r.) s. 434
Świąteczne spotkanie członków i sympatyków SNPL s. 446
Konferencja naukowa wzmacnia więzi między Litwą a Polską s. 453
Uroczystości jubileuszowe w Wilnie z okazji 100-lecia Stowarzyszenia Elektryków Polskich s. 458
Trzy stolice Litwy w oczach Europejczyków s. 470
IV Światowy Zjazd Inżynierów Polskich i XXVI Kongres Techników Polskich s. 477
II Światowe Forum Nauki Polskiej poza Granicami Kraju (Pułtusk, Polska) s. 480
SYLWETKI CZŁONKÓW SNPL
Regina Łaszakiewicz, dr nauk społecznych s. 483
Marzena Mackojć-Sinkevičienė, magister fizyki s. 484
Henryk Mordas, dr nauk przyrodniczych s. 485
Monika Pokorska-Iwaniuk, dr nauk humanistycznych z zakresu literaturoznawstwa bałtyckiego s. 486
Lista członków SNPL (rok 2019) s. 490
KOMUNIKATY s. 493
REGULAMIN nadawania odznaczeń i wyróżnień Stowarzyszenia Naukowców Polaków Litwy s. 502