Od Redakcji
Szanowny Czytelniku!
W 2021 roku świat nadal musiał się borykać z pandemią COVID-19. Z tego powodu planowana na maj 2021 r. VIII Międzynarodowa Interdyscyplinarna Konferencja Naukowa SNPL pt. Przesłanki uchwalenia Konstytucji 3 Maja 1791 roku i jej wpływ na dalsze losy narodów Europy Środkowo-Wschodniej (aspekty geopolityczne, historyczne, prawne, ekonomiczne, społeczne i kulturowe) musiała zostać przeniesiona na 15–17 października 2021 r. Były obawy, że konferencja znów nie dojdzie do skutku, tak jak było w roku 2020. Jednak na szczęście sytuacja na tyle się unormowała, że ta wyjątkowa konferencja się odbyła. Znaczenie tej konferencji doceniły władze litewskie, gdyż jeszcze w 2020 r. została ona wymieniona w projekcie rządowym jako jedna z kilkunastu zaplanowanych imprez, poświęconych upamiętnieniu 230. rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 Maja i Zaręczenia Wzajemnego Obojga Narodów. Jednak pandemia wywarła swój wpływ na przebieg konferencji: odbyła się ona w trybie hybrydowym, częściowo zdalnie, w jej ramach zostało wygłoszonych prawie 40 referatów.
Duża liczba wartościowych referatów wymagała niestandardowego podejścia do publikacji materiałów konferencji. Opracowane na podstawie wygłoszonych referatów artykuły naukowe miały być wydane w dwóch monografiach zbiorowych w latach 2021 i 2022. Pierwsza monografia pt. Przesłanki i reminiscencje uchwalenia Konstytucji 3 Maja. Uwarunkowania polityczno-prawne i kulturowe, która została wydana we współpracy z Akademią Wyższej Szkoły Biznesu w Dąbrowie Górniczej, stanowiła Tom 21A Rocznika SNPL. Zamieszczono w niej dziesięć tekstów konferencyjnych. Dzisiaj oddajemy do rąk czytelników Tom 21B Rocznika SNPL. Zawarte są w nim dwa artykuły opracowane na podstawie referatów konferencyjnych, dwa artykuły naukowe niepowiązane z konferencją, ale wysoko ocenione przez recenzentów naukowych, jak również tradycyjne działy publikowane w Roczniku, takie jak recenzje, kronika SNPL i komunikaty. Kolejna monografia, zawierająca artykuły naukowe, oparte na referatach konferencyjnych, ukaże się w 2022 roku pod auspicjami Wydawnictwa Sejmowego RP.
Jesteśmy wdzięczni Akademii Wyższej Szkoły Biznesu w Dąbrowie Górniczej za współpracę w wydaniu Tomu 21A Rocznika, dzięki której artykuły w nim opublikowane uzyskają punktację ministerialną.
Również chcemy złożyć serdeczne podziękowanie Ambasadzie RP w Wilnie, która dofinansowała prace wydawnicze i druk obu części Rocznika SNPL.
Oddajemy obydwa tomy Rocznika w ręce czytelników, mając nadzieję, że przyczynią się one do upamiętnienia na Litwie i w Polsce tak znaczącej rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 Maja i Zaręczenia Wzajemnego Obojga Narodów. Cieszymy się, że pomimo trudności organizacyjnych udało się zachować ciągłość publikacji Rocznika SNPL, który jest kolejnym wymownym dowodem prężnej pracy Stowarzyszenia Naukowców Polaków Litwy.
Spis treści
DZIAŁ NAUKOWY – ARTYKUŁY NAUKOWE s. 1
MARIA TRZCIŃSKA-KRÓL, DANUTA SZEJNICKA, JOANNA ŁUKASIEWICZ-WIELEBA
Współpraca nauczycieli szkół polskich na Litwie ze środowiskiem lokalnym s. 31–54
MONIKA POKORSKA-IWANIUK
O wyborach do Sejmu i uchwaleniu Konstytucji LSRR w lipcu 1940 roku w impresjonistycznym przekazie Ignasa Šeiniusa s. 55–65
ANETA BĄK-PITUCHA
Etos Konstytucji 3 Maja 1791 r. w stosunkach polsko-litewskich s. 67–81
DZIAŁ NAUKOWY – RECENZJE I OPINIE s. 83
KRONIKA SNPL s. 95
Sprawozdanie roczne z działalności Zarządu SNPL (październik 2020 r. – grudzień 2021 r.) s. 101–110
ROMUALD BRAZIS, WOJCIECH STANKIEWICZ
XXV wielodyscyplinarna konferencja „Nauka a Jakość Życia” i sympozjum „Wileńszczyzna wczoraj, dziś, jutro” (24–27 czerwca 2021 roku) s. 113–121
WALENTYNA KRUPOWIES
Recepcja wizerunku kobiet w kulturze ludowej s. 123–125
MAREK KOCHANOWSKI
Kara śmierci – za czy przeciw? Na marginesie dyskusji o książce Tomasza Snarskiego Kościół katolicki wobec kary śmierci s. 127–128
Lista członków SNPL (rok 2021) s. 132–133
KOMUNIKATY s. 135